Bescheiden ziekenhuisdirectrice blijkt verzetsheld
Over dit verhaal
Stille wateren hebben diepe gronden. Odile Moereels redde in de Tweede Wereldoorlog vele onderduikers in haar functie als directrice van het Hoornse Stadsziekenhuis. In de Eerste Wereldoorlog hielp ze echter al soldaten in de loopgraven. Deze kleine en bescheiden vrouw blijkt achteraf een moedige verzetsheld.
Odile Moereels werd in 1880 in België geboren, maar verhuisde vlak na haar geboorte met het gezin naar Den Haag. Als ze 22 jaar is, volgt Odile de opleiding tot verpleegkundige bij het Binnengasthuis in Amsterdam. Ze gaat werken in Alkmaar als wijkverpleegster, maar in 1917, als de Eerste Wereldoorlog in volle gang is, krijgt Odile verlof om hulp te bieden aan gewonde Belgische soldaten. Ze doet dit zware werk in de buurt van Ieper. Na WOI keert ze terug naar Nederland en wordt ze in 1921 directrice van het Stadsziekenhuis aan het Kerkplein in Hoorn (waar nu de bibliotheek staat). Het Stadsziekenhuis is een klein ziekenhuis, vooral bestemd voor armere patiënten. Odile gaat voortvarend te werk en blijkt naast kennis van verpleegkunde ook een groot organisatorisch talent te hebben. Ze laat een zusterhuis en een barak voor besmettelijke ziektes bouwen. Later volgen nog een operatiekamer en röntgenafdeling. Het Hoornse Stadsziekenhuis groeit, maar dan breekt er weer een oorlog aan…
Odile Moereels is ondertussen goed bevriend geraakt met de Hoornse onderwijzeres Aaf Dell en Dieuw van Vliet. Aaf en Dell wonen op het Grote Oost in de conciërgewoning van het Waterschapshuis. Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, wordt juist daar aan het Grote Oost het Duitse hoofdkwartier gevestigd. Met gevaar voor eigen leven weet dit drietal onverschrokken vrouwen echter velen mensen te redden uit handen van de bezetter. (Lees voor het verhaal van Aaf en Dell ook Onderduikers in het Duitse hoofdkwartier).
Odile maakt gebruik van het feit dat ze ziekenhuisdirectrice is: ze neemt namelijk Joodse vrouwen op als verpleegsters in haar staf waardoor deze vrouwen voor de Duitsers onvindbaar zijn. Alleen al hierdoor heeft ze zeker tien vrouwen het leven gered. Op een gegeven moment blijkt één van deze Joodse zusters zwanger te zijn. Zij bevalt in 1943 van een zoon: Loekie Theman. De Joodse jongen kan daar niet blijven, het gevaar voor ontdekking is te groot. Daarom wordt Loekie na overleg met Aaf Dell naar een pleeggezin in Hoorn gebracht, zo heeft hij de oorlog overleefd. (Lees meer over Loekie in het verhaal zie: Over een moedige onderwijzer en een Joodse baby)
Meerdere keren krijgt Odile te horen dat er een Duitse inval of inspectie aan dreigt te komen. Ze verklaart dan simpelweg een hele ziekenhuisbarak tot quarantainegebied wegens roodvonk. In die barak worden dan de onderduikers tijdelijk verstopt. Omdat de Duitsers geen controles houden bij ernstig besmettelijke mensen, zijn de onderduikers hier veilig. Ook laat ze vanuit het ziekenhuis levensmiddelen bezorgen op onderduikadressen. Hoeveel onderduikers Odile en haar vrouwelijke handlangers hebben weten te verstoppen en weg te sluizen voor de Duitse bezetter, is niet bekend, want na de oorlog bleken Odile en haar vriendinnen net zo bescheiden als daarvoor. Bij vragen daarover gaven ze aan het vanzelfsprekend was om je medemens te helpen. En dat deden ze dan ook.
Na de oorlog verleent Burgemeester Leemhorst Odile op haar 65e eervol ontslag, waarbij ze ook de erepenning van de stad Hoorn ontvangt. Na haar aftreden verhuist ze terug naar Alkmaar, waar zij tot haar overlijden in 1964 blijft wonen. Achteraf komt er meer erkenning voor Odiles verzetswerk: in 1971 krijgt ze postuum van Yad Vashem de oorkonde voor Rechtvaardige onder de Volkeren. Zij deelt deze erkenning met Aaf Dell en Dieuw van Vliet.
In 2020 krijgt Odile eindelijk ook een zichtbaar herdenkingsmonument in Hoorn. In de binnentuin van het Dijklanderziekenhuis, de opvolger van het Stadsziekenhuis, staat ze afgebeeld op een kunstwerk van JChristiaan Heijdenrijk. Daarop is Odile Moereels te zien met op haar schoot een peuter. Dat is het kind dat zij eigenhandig het leven heeft gered, namelijk Loekie Themans. In 2024 hebben Burgemeester en Wethouders van Hoorn besloten dat er in de nieuwe wijk Pelmolenpad een straat wordt vernoemd naar Odile Moereels.
