De grafsteen van verzetsvrouwen Aaf Dell en Dieuw van Vliet ligt er weer als nieuw bij. Zaterdag 19 april werd het vernieuwde graf symbolisch onthuld in aanwezigheid van loco-burgemeester René Assendelft. Dat gebeurde precies op de dag dat verzetsvrouw Aaf Dell 80 jaar geleden uit kamp Ravenbrück werd ontslagen.
Hun graf, een gemeentelijk monument, werd in 2024 ontdekt door het comité. De belettering op het graf waarin beiden sinds midden jaren zeventig van de vorige eeuw liggen begraven, was bijna onleesbaar geworden. Ook was de steen verzakt.
Secretaris Kees Hoogendijk legde uit waarom Comité 40-45 Hoorn het zo belangrijk vindt dat de graven van Hoornse verzetsmensen vindbaar zijn en goed onderhouden worden. “Een grafsteen waarop de tekst bijna niet meer leesbaar is, dreigt zijn functie te verliezen. De steen zou figuurlijk in de bodem verdwijnen.” Gelukkig vond het comité met Jan Reek Natuursteen een sponsor die bereid was de grafsteen weer als nieuw te maken. Daarnaast heeft het comité gezorgd voor nieuwe beplanting rond het graf.
Gedicht en bloemen
Bij de symbolische onthulling van de vernieuwde grafsteen legde Wil Eiting, lid van de werkgroep Educatie, uit waarom Aaf Dell en Dieuw van Vliet zo belangrijk zijn geweest. Daarna las Anka-Mirjam Hoogland, eveneens lid van de werkgroep Educatie, het gedicht Ben Ali Libi van Willem Wilmink voor. Het is opgedragen aan de Joodse goochelaar en illusionist Michel Velleman, die op 2 juli 1943 in Sobibór door de nazi’s is vermoord. Met het leggen van witte rozen en het ontsteken van twee graflichten stonden de aanwezigen stil bij de belangrijke rol van de twee verzetsvrouwen, die binnenkort ook een eigen straatnaam krijgen in Hoorn.
Vele onderduikers gered
In november 1942 vestigden de Duitser hun hoofdkantoor in het voormalige Waterschapshuis Drechterland aan het Grote Oost 6. Wat de Duitsers niet wisten, was dat er onderduikers woonden in de conciërgewoning erachter. Onderwijzeressen Dieuw van Vliet en Aaf Dell woonden daar en hadden onderduikers in huis. Zij bleven ze onderdak bieden, ook toen het gebouw het hoofdkwartier werd van de Duitsers. Maar het bleef niet bij het verschaffen van onderduik. De moedige vrouwen werkten samen met hun strijdbare vriendin Odile Moereels, directrice van het Stadsziekenhuis. Zij liet Jodinnen als verpleegsters in het ziekenhuis werken. Op die manier zijn zeker tien vrouwen aan de dood ontsnapt.
Naar kamp Ravenbrück
Toch liep het een keer mis en werd Aaf Dell gearresteerd. Zij werd gedeporteerd naar concentratiekamp Ravensbrück. Dieuw verhuisde noodgedwongen naar Roode Steen 13 en nam de onderduikers mee. Aaf Dell verbleef vijftien maanden lang tot aan de bevrijding in Ravensbrück. Tot drie keer toe ontsnapte ze daar aan de dood. Zie ook: Onderduikers in het Duitse hoofdkwartier – Oorlog in Hoorn en Over een moedig onderwijzersechtpaar en een Joodse baby – Oorlog in Hoorn
