Acht jaar na de bevrijding wordt op 4 mei 1953 in de Nieuwsteeg een plaquette onthuld. Op de gevelsteen staan de namen van 56 inwoners van Hoorn die door de oorlog zijn overleden. In gevechtssituaties, door vergassing, als gevolg van dwangarbeid, bij beschietingen, door een Duitse kogel of bij een bombardement. Sommigen stierven hier in Hoorn, de meesten in concentratiekampen in Duitsland en Polen. De militairen kwamen om in Noorwegen, bij de Slag op de Javazee (Indonesië) en in Japan. De plaquette herinnert ons eraan hoe oorlog het leven van gewone mensen wreed en onherstelbaar verstoort. Elk jaar worden er daarom hier op 4 mei kransen opgehangen.
Het gaat om 5 vrouwen en 51 mannen. De jongste is nog maar 16 jaar, de oudste 61. Bijna de helft van deze mannen en vrouwen was jonger dan 30 jaar, zoals de tweeling Hendrik en Martinus Danner (29).
Elke naam staat voor een leven en bij elke naam hoort een eigen verhaal. Zeven slachtoffers zijn militairen die omkwamen bij de gevechten tegen de Duitsers en Japanners. Zoals vaandrig Jan Peetoom die in de oorlog voor de Britse luchtmacht (RAF) werkt. Als vlieger-waarnemer wordt hij ingezet bij luchtaanvallen op het scheepvaartverkeer tussen Narvik en Rotterdam. Op 18 augustus 1941 wordt zijn toestel De Ockenburg door een Duitse Messerschmitt uit de lucht geschoten. Het toestel stort neer in zee voor de kust van Stavanger. Jan Peetoom (24) en de vier andere bemanningsleden vinden een zeemansgraf in de Atlantische Oceaan.
De anderen slachtoffers zijn gewone burgers. Drie van hen, Abraham van den Berge, Koos Poll en Wim Pommerel zitten bij het verzet en worden door de Duitsers neergeschoten of sterven aan de ontberingen in een concentratiekamp. Anderen overlijden tijdens gevangenentransport, in een concentratiekamp of omdat ze worden gedwongen te werken in de Duitse industrie (Arbeitseinsatz).
Tragisch genoeg wordt er twaalf dagen voor de bevrijding nog iemand neergeschoten door Duitse landwachters bij een aanhouding op straat: de 44-jarige Christiaan Hulsebos. Waarom is niet bekend.
De dood van Gerrit Otte (26) bij een bombardement in Augsburg verstoort wreed het leven van zijn jonge vrouw Fien. Gerrit en Fien zijn net zes weken getrouwd. Gerrit heeft daarvoor drie dagen verlof gekregen, maar moet na de trouwerij direct terug naar Augsburg. Hij werkt daar als dwangarbeider in een papierfabriek. Als hij niet terugkomt, dreigen de Duitsers twee medegevangenen dood te schieten. Dat wilde Otte niet op zijn geweten hebben.
Een vliegtuigcrash mondt op 7 juli 1944 uit in een drama voor de bewoners van de Merensstraat in Hoorn. Brokstukken van de twee Amerikaanse bommenwerpers die voor de kust van Hoorn met elkaar in botsing komen, vernielen het huis van het jonge gezin Kramer volledig. Afra Kramer-Deen (31) overlijdt, haar man Piet raakt zwaargewond. Hun zoontje Piet (6) is in leven gebleven dankzij een buurvrouw die hem naar haar eigen huis had meegenomen. Zie ook Vliegtuigcrash boven Hoorn
Twaalf namen op de muur zijn van inwoners van Joodse afkomst. Zij zijn omgebracht in de vernietigingskampen Auschwitz of Sobibor. De naam van een kindje van zes maanden staat hier niet op. Hans Agsteribbe wordt geboren in gevangenschap in Amsterdam en samen met zijn moeder Cato (31) in Sobibor vergast. Zijn vader Louis (31) overlijdt in 1944 ergens in Polen.
Vereniging Oud Hoorn heeft geprobeerd alle namen op het monument van een gezicht en een levensverhaal te voorzien. Dat is voor een groot deel gelukt, al zijn niet van alle oorlogsslachtoffers foto’s gevonden. Lees hier Oorlogsslachtoffers WO II Hoorn (oudhoorn.nl) het artikel met het verhaal achter de namen.
De lijst met namen op de gevelstenen is niet compleet. Op de plaquette in de Nieuwsteeg ontbreken de namen van de Joden Ernst Levenbach, Max Löwinger en Max Spittel. Hun namen worden niet vergeten dankzij een plaquette die in 2020 is onthuld in de muur van het stationsgebouw voor alle zestien Joodse slachtoffers uit Hoorn. En ook niet dankzij de zestien struikelstenen die in 2012 op negen adressen in Hoorn zijn gelegd.
