Op dinsdag 2 mei hebben Bart Lankester en Eddy Boom op het adres Noorderstraat 12 een plaquette onthuld voor Bart en Trien de Haan-Zwagerman en hun tienerdochter Nellie. De plaquette is een initiatief van Comité 40-45 Hoorn en is mede mogelijk geworden dankzij de financiële steun van een tiental achternichten en -neven van Trien. Een van hen is haar biograaf en achterneef Bart Lankester. Eddy Boom is voorzitter van Comité 40-45 Hoorn. Tijdens de oorlog woonde de familie De Haan-Zwagerman in de woning Noorderstraat 12.
Onthulling plaquette, links Eddy Boom, rechts Bart Lankester en burgemeester Jan Nieuwenburg (foto Benno Ellerbroek)
Toen het comité met het plan voor een plaquette kwam, hebben de families Lankester, Van Bilderbeek en Zee (alle drie familie van Trien) het idee meteen omarmd en financieel gesteund, vertelt Bart Lankester. Hij schreef over zijn moedige oudtante Trien het boek “Kom, vrouwen aangepakt!”.
Trien en Bart de Haan-Zwagerman waren in de jaren ’30 uitgesproken en gedreven linkssocialisten. Trien profileerde zich ook landelijk, als bestuurslid van de Revolutionair Socialistische Arbeiderspartij (RSAP), van de revolutionaire NAS-Vrouwenbond en van provinciale comités tegen fascisme en dreigend oorlogsgevaar. De RSAP ging in mei 1940 meteen ondergronds als Marx-Lening-Luxemburg-Front. Trien zat in de leiding en regelde in Hoorn onder meer valse persoonsbewijzen en onderduikadressen.
Veroordeeld en naar kamp Ravensbrück
In februari 1942 werd de groep van Trien verraden. De mannelijke leiders werden doodgeschoten, Trien kreeg 15 jaar tuchthuisstraf en belandde in concentratiekamp Ravensbrück. In het kamp redde ze onder andere haar stadsgenote Aaf Dell van executie. Wonderwel kwam Trien er na de bevrijding levend uit.
In de tussentijd namen Bart en hun tienerdochter Nellie in hun huis aan de Noorderstraat 12 zeker vijftien onderduikers op. Bij de laatste verbouwing (in 2020) werd een grote schuilplek ontdekt. Omdat Bart overdag werkte, kwam de zorg voor de onderduikers grotendeels neer op Nellie. Als het te gevaarlijk werd, moest ze hen wegbrengen naar een veiliger adres. Met gevaar voor eigen leven. Bart was met zijn linkse kameraden actief in het gewapend verzet. In het huis was een wapendepot verborgen. Na de oorlog werd Bart toegevoegd aan de Binnenlandse Strijdkrachten. Hij kreeg een jaar verlof om bewaker te worden in gevangenis de Krententuin op Oostereiland.
Straatnaam en plaquette
Voor hun verzetswerk zijn Trien, Bart en Nellie nooit onderscheiden. Daar hadden ze geen behoefte aan. Verzet was vanuit hun politieke overtuiging vanzelfsprekend. Voor het Comité 40-45 Hoorn was hun verzetswerk zeker geen vanzelfsprekende zaak.
“Trien de Haan heeft absoluut niet de waardering gekregen die ze verdiende. Sterker nog, ze heeft na de oorlog dertig jaar lang geen verzetspensioen gehad. Het ontbrak haar aan hulp voor het kampsyndroom waar ze hevige last van had. Ze voelde zich – terecht – in de steek gelaten door de overheid. Vandaar onze inzet voor deze plaquette”, legt voorzitter Eddy Boom uit. Behalve met een plaquette wil het comité het drietal ook eren met een straatnaam. Die suggestie heeft het comité begin 2023 bij het college van Burgemeester en wethouders neergelegd.
